European Diamond Capacity Hub (EDCH), pionierska inicjatywa mająca na celu rozwój publikacji w diamentowym modelu Open Access w całej Europie, został oficjalnie uruchomiony 15 stycznia 2025 roku w Madrycie. OPERAS, infrastruktura badawcza dla otwartej komunikacji naukowej w humanistyce i naukach społecznych, będzie odpowiedzialna za utrzymanie EDCH.
Diamentowy model OA to sprawiedliwy model publikacji naukowej, który nie pobiera opłat ani od autorów, ani czytelników, a jakość publikacji jest kontrolowana przez społeczność naukową na tych samych zasadach jak w przypadku publikacji wydawanych w innych modelach: komercyjnym czy hybrydowym. EDCH będzie oferować sześć kluczowych usług dla wydawców i dostawców technologicznych:
- Registry & Forum: wirtualne miejsca spotkań utworzone dla członków społeczności diamentowego OA Zapewnią przestrzeń do prezentowania usług, narzędzi i technologii.
- DOAS i narzędzia do samooceny, ułatwiające zapewnienie jakości w publikacjach diamentowych
- The Diamond Discovery Hub (DDH): wiarygodna lista czasopism diamentowych w Europie, pomagająca zwiększyć ich widoczność w społeczności akademickiej i poza nią.
- Zasoby i wytyczne: zestaw zasobów wspierających wydawców przechodzących na model diamentowy.
- Platforma szkoleniowa: usługa służąca wsparciu dostawców usług publikacyjnych i technologicznych w rozwijaniu ich umiejętności i budowaniu kompetencji.
- Narzędzia publikacyjne: oprogramowanie, wtyczki i inne rozwiązania poprawiające efektywność pracy przy użyciu platform publikacyjnych.
„EDCH to wspólna inicjatywa”, stwierdził Pierre Mounier, jeden z twórców OPERAS i współkoordynator EDCH. „Ma na celu ustanowienie zharmonizowanej, sprawiedliwej, wysokiej jakości i zrównoważonej infrastruktury publikacji diamentowych, prowadzonej przez społeczności naukowe, bez opłat dla czytelników i autorów”.
Johan Rooryck, dyrektor wykonawczy cOAlition S i współkoordynator EDCH, porównał infrastrukturę diamentowego OA do publicznego boiska do koszykówki. „Tak jak boiska zapewniają darmową przestrzeń, gdzie każdy może grać według wspólnych zasad, tak infrastruktura diamentowego OA pozwala redaktorom czasopism i książek publikować swoje prace bez ponoszenia kosztów, zgodnie ze standardem diamentowego OA. Każda diamentowa publikacja jest jak zarejestrowany mecz, zachowany dla innych, czyni wiedzę naprawdę dostępną dla wszystkich”, zauważył.
Wydarzenie inauguracyjne, zorganizowane przez Hiszpańską Fundację Nauki i Technologii (FECYT) w Museo Nacional de Ciencia y Tecnología (MUNCYT), obejmowało zarówno sesje ogólnodostępne, jak i zamknięte. W części publicznej przedstawiciele Agence Nationale de la Recherche (ANR), Komisji Europejskiej i UNESCO przedstawili różnorodne perspektywy na temat diamentowego OA. Narodowi grantodawcy z Niemiec, Hiszpanii, Austrii i Portugalii również podzielili się swoimi spostrzeżeniami na tema tobecnego stanu diamentowego OA.
W części zamkniętej wydarzenia inauguracyjnego zaprezentowano kluczowe usługi EDCH oraz możliwości aktywnego uczestnictwa i współpracy w grupach zadaniowych. Współpracując z innymi regionalnymi hubami kompetencji, takimi jak Redalyc-Amelica i African Journals Online (AJOL), EDCH będzie europejską bramą do globalnej diamentowej społeczności. Inicjatywa ta jest wspierana przez organizacje zaangażowane w rozwój publikacji diamentowych w Europie.
Utworzenie EDCH odpowiada na potrzebę budowania kompetencji w społeczności diamentowego OA, wyrażoną w Action Plan for Diamond OA. Odzwierciedla rosnące wsparcie polityczne dla modelu diamentowego, podkreślone w konkluzjach Rady Unii Europejskiej z maja 2023 roku, które opowiadają się za „wysokiej jakości, przejrzystymi, otwartymi, godnymi zaufania i sprawiedliwymi publikacjami naukowymi”. Początkowe komponenty EDCH zostały opracowane w ramach projektów finansowanych przez Komisję Europejską: CRAFT-OA i DIAMAS. EDCH otrzymał początkowe wsparcie finansowe od Francuskiej Agencji Badań Naukowych (ANR) i CNRS. Pełniąc rolę gospodarza finansowego EDCH, OPERAS kontynuuje swoją misję promowania otwartej komunikacji naukowej i sprawiedliwych modeli publikacji w Europejskiej Przestrzeni Badawczej.
Uruchomienie EDCH zbiega się z ogłoszeniem finansowanego przez UE projektu ALMASI – trzyletniej inicjatywy obejmującej 15 partnerów z Afryki, Ameryki Łacińskiej i Europy. ALMASI ma na celu rozwój nienastawionego na zysk, wysokiej jakości i zrównoważonego ekosystemu komunikacji naukowej poprzez współprojektowanie standardów jakości, zasobów szkoleniowych i rozwoju polityki.
Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej EDCH. Pełne nagranie publicznej części inauguracji EDCH jest dostępne na YouTube.
Kontakt:
Menedżer ds. komunikacji OPERAS:
Marlen Töpfer, communication@operas-eu.org
Koordynatorzy EDCH:
Pierre Mounier, pierre.mounier@openedition.org
Johan Rooryck, johan.rooryck@coalition-s.org
Tłum. Mateusz Franczak