W czerwcu 2025 r. premierę miała nowa wersja European Literary Bibliography (Europejskiej Bibliografii Literackiej, w skrócie ELB) – wielojęzycznej zintegrowanej bibliografii literackiej. Celem twórców tego serwisu jest unowocześnienie oraz rozwój badań nad literaturą europejską. Zamierzają to osiągnąć poprzez integrację i harmonizację danych bibliograficznych z różnych krajów europejskich oraz udostępnianie ich w nowoczesny, cyfrowy sposób, zgodny ze standardami Linked Open Data, Semantic Web i FAIR. ELB w nowej odsłonie, odpowiadając na potrzeby badaczy nauk humanistycznych i społecznych, oferuje bardziej przyjazny interfejs oraz znacznie większy zbiór danych i korelacji pomiędzy nimi.
Czym jest European Literary Bibliography?
Projekt ten, realizowany od 2020 roku, jest wspólnym przedsięwzięciem badaczek i badaczy z Pracowni Bibliografii Bieżącej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, prowadzącej Polską Bibliografię Literacką, oraz zespołu tworzącego Czeską Bibliografię Literacką w Ústav pro českou literaturu AV ČR (Instytucie Literatury Czeskiej Akademii Nauk Republiki Czeskiej). Początkowe prace były możliwe dzięki stypendiom im. Josefa Dobrovsky’ego oraz im. Zdeňka Pešata, w trakcie których rozwijane były powiązania między obiema bibliografiami. Dalszy rozwój serwisu odbywał się m.in. w ramach projektów Dariah.lab oraz Czech Mobility.
W European Literary Bibliography zintegrowano dane z Czeskiej Bibliografii Literackiej, Polskiej Bibliografii Literackiej (uzupełnionej o dane z polskiej Biblioteki Narodowej), a także datasety pozyskane z Bibliotek Narodowych Finlandii oraz Hiszpanii. Planowane jest rozszerzenie ELB o bazy literaturoznawcze z kolejnych krajów europejskich (m.in. z Niemiec, Turcji, Francji czy Szkocji). Zespół ELB chętnie nawiąże współpracę z nowymi partnerami – dostawcami danych bibliograficznych w zakresie literaturoznawstwa, dlatego zaprasza osoby i instytucje zainteresowane taką współpracą do nawiązania kontaktu: literarybibliography@gmail.com.
European Literary Bibliography powstała z myślą o wzbogaceniu i harmonizacji danych bibliograficznych na potrzeby badań literackich w Europie. Celem tej inicjatywy jest zwiększenie interoperacyjności i spójności danych, tak by mogły być one wykorzystywane w nowoczesnych narzędziach humanistyki cyfrowej. By to osiągnąć ELB korzysta z kluczowych źródeł Linked Open Data (LOD), takich jak:
- VIAF (Virtual International Authority File) – międzynarodowa baza danych zawierająca zharmonizowane identyfikatory autorów, umożliwiająca jednoznaczną identyfikację osób w różnych bazach danych.
- Geonames – geograficzna baza danych, dostarczająca informacji o miejscach, co pozwala na precyzyjne określenie lokalizacji związanych z autorami, dziełami czy wydarzeniami literackimi.
- Wikidata – otwarta baza danych zawierająca strukturalne informacje o szerokim zakresie pojęć, w tym o autorach, dziełach literackich i wydarzeniach, co wspiera integrację danych z różnych źródeł.
- LOC Subject Headings (Library of Congress Subject Headings) – system kontrolowanego słownictwa (controlled vocabulary), który służy do opisu treści dokumentów w bibliotekach.
Co oferuje European Literary Bibliography?
- Dostęp do międzynarodowych źródeł w jednym miejscu
ELB integruje bibliografie literackie z różnych krajów europejskich, co umożliwia dostęp do szerokiego spektrum informacji bez konieczności przeszukiwania wielu baz danych osobno. Ponadto bibliografia ta oparta jest na danych z renomowanych instytucji naukowych, co gwarantuje ich rzetelność.
- Możliwość badań porównawczych i transnarodowych
Dzięki wspólnemu modelowi danych i wielojęzycznej strukturze, badacze mogą łatwo analizować, porównywać i zestawiać dane dotyczące literatur różnych krajów.
- Efektywność pracy naukowej
Automatyzacja wyszukiwania i ujednolicenie metadanych znacznie skraca czas potrzebny na gromadzenie literatury przedmiotu do artykułów naukowych, prac dyplomowych czy grantów badawczych.
- Zastosowanie Linked Open Data
ELB umożliwia powiązanie danych bibliograficznych z innymi zasobami naukowymi (np. Wikidata, VIAF), co zwiększa kontekst badawczy i ułatwia eksplorację powiązań między autorami, dziełami i zjawiskami literackimi.
- Dostępność online i otwartość danych
Platforma jest publicznie dostępna, więc każdy może z niej korzystać bez opłat czy rejestracji.
- Odkrywanie literatury innych krajów, inspiracja do dalszych lektur
ELB umożliwia poznanie twórczości mniej znanych autorów i dzieł spoza dominujących obiegów (np. literatury fińskiej, czeskiej, polskiej). Natomiast dzięki funkcjom przeszukiwania i powiązań tematycznych, użytkownicy mogą odkrywać nowe książki i tematy literackie.
European Literary Bibliography stanowi istotny krok w kierunku otwartej nauki i współpracy międzynarodowej w zakresie badań literackich. Dzięki integracji danych z różnych krajów oraz ich wzbogaceniu o źródła LOD badacze zyskują dostęp do bogatego zasobu informacji, co umożliwia prowadzenie bardziej kompleksowych i porównawczych analiz literackich. Inicjatywa ta to przykład nowoczesnego podejścia do badań nad literaturą, które łączy tradycję z nowoczesnymi technologiami, otwierając nowe możliwości dla badaczy i miłośników literatury w Europie.