OPERAS-PL zabiera się za temat otwartych danych badawczych

Zarządzanie danymi badawczymi to w humanistyce i w Polsce ciągle dziewiczy obszar. Dopiero od kilku lat badaczki i badacze są zobowiązani przez NCN do sporządzania planów zarządzania danymi, z kolei ustawa regulująca to, czym takie dane w ogóle są, weszła w życie niecałe pół roku temu i na razie nie wiemy jeszcze, na ile się sprawdza. 

Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego wprowadziła definicję danych badawczych rozumianych jako informacje sektora publicznego:

  • utrwalone w postaci elektronicznej, inne niż publikacje naukowe;
  • wytworzone lub zgromadzone w ramach działalności naukowej;
  • wykorzystywane jako dowody w procesie badawczym lub służące do weryfikacji poprawności ustaleń i wyników badań. 

Dane będące informacją sektora publicznego mogą zostać ponownie wykorzystane przez osoby fizyczne lub podmioty prawne do celów komercyjnych lub niekomercyjnych innych niż ich pierwotne przeznaczenie. Te zbiory danych, które zostały sfinansowane ze środków publicznych, muszą zostać udostępnione do ponownego wykorzystania.

Szczegółowe informacje: https://www.gov.pl/web/ia/nowa-ustawa-o-otwartych-danych

Ustawa wprowadza do polskiego porządku prawnego przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego.

Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o ustawie oraz poznać opinie przedstawicieli oraz przedstawicielek różnych instytucji i dyscyplin na jej temat, polecamy obejrzeć nagranie seminarium zorganizowanego przez Bibliotekę Uniwersytecką w Poznaniu oraz Pełnomocnika Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza ds. Otwartej Nauki pt. Udostępniać czy nie udostępniać? Rozważania w kontekście Ustawy o otwartych danych (2021), które odbyło się 1 kwietnia 2022 r.

Część I

Część II

Jako OPERAS-PL chcemy poświęcić tematowi danych badawczych, ich opracowywaniu i publikowaniu szczególnie dużo czasu. W tym celu będziemy korzystać m.in. z materiałów powstających w ramach grupy roboczej ds. zarządzania danymi badawczymi, działającej przy DARIAH-EU. 

Grupa jest forum i punktem spotkań dla badaczy i badaczek z różnych dyscyplin, środowisk GLAM (Galerii, Bibliotek, Archiwów, Muzeów) oraz praktyków zawodowo związanych z zarządzaniem danymi badawczymi, czyli wszystkich osób, których praca wiąże się z opieką nad danymi w humanistyce i naukach o sztuce. 

Obejrzyj nagranie otwartego spotkania grupy roboczej z listopada 2021 r.:

Wymiana doświadczeń i dobrych praktyk, zachęcanie do dyskusji oraz zadawania pytań i opracowanie dobrych praktyk dla poszczególnych dyscyplin w ramach RDM WG (Research Data Management Working Group) ma na celu wsparcie środowisk akademickich w sprostowaniu wyzwaniom związanym z zarządzaniem materiałami oraz dostrzeżenie korzyści w przywiązywaniu wagi do szeroko rozumianych danych w badaniach humanistycznych. Jednym z namacalnych wyników przeprowadzonych prac jest dokument Creating and analyzing multilingual parliamentary corpora: Research Data Management Workflows przedstawiający proces zarządzania danymi w projekcie doktorskim dr Naomi Truan poświęconym analizie korpusów dyskursów parlamentarnych w trzech językach (angielskim, francuskim i niemieckim).

Obecnie grupa przygotowuje się do hybrydowego spotkania Integrating Voices of the Community, które odbędzie się w Warszawie pod koniec czerwca. Praktyczne warsztaty (writing sprint) pozwolą na wspólne opracowanie i napisanie publikacji poświęconej wyzwaniom i dobrym praktykom z zakresu zarządzania danymi badawczymi w humanistyce i naukach o sztuce, a w tym również współpracy z instytucjami dziedzictwa kulturowego. Na organizację spotkania oraz wydanie publikacji RDM WG zdobyła finansowanie grantowe w konkursie DARIAH Funding Scheme for Working Group Activities 2021-2023.

Obecnie głównymi kanałami komunikacyjnymi Research Data Management Working Group są regularne wideo spotkania i grupa mailingowa oraz Twitter. Grupie roboczej przewodniczą Erzsébet Tóth-Czifra (Biuro Koordynacji DARIAH) i Marta Błaszczyńska (Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk).

Odwiedź podstronę Research Data Management Working Group na portalu DARIAH-EU:

Opracowanie: Magdalena Wnuk, IBL PAN