Dzięki wysiłkom Sekcji Otwartej Humanistyki przy CHC IBL PAN 80 wybitnych polskich monografii humanistycznych zostało opublikowanych na OpenEdition Books. Instytut Badań Literackich PAN jest pierwszą polską instytucją naukową, która zawiązała współpracę z tą francuską platformą, a wybrane książki to pierwsze polskojęzyczne publikacje na OpenEdition Books.
Selekcja książek została przeprowadzona we współpracy z Wydawnictwem w taki sposób, aby pokazać szerokie spektrum zainteresowań badawczych autorek i autorów IBL PAN. Wybór reprezentuje także jedne z najważniejszych i najbardziej dyskutowanych monografii w polskiej humanistyce ostatnich lat.
Książki z serii: „Nowa Humanistyka”, „Lupa Obscura”, „Nowa Biblioteka Romantyczna” oraz specjalnie utworzonej na potrzeby publikacji na platformie serii „Współczesne badania nad polską literaturą i kulturą” są już dostępne na stronie: https://books.openedition.org/iblpan/. Monografie zostały opublikowane na licencjach Creative Commons (CC BY-NC-ND 4.0).
Działanie zrealizowaliśmy w ramach projektu OPERAS-PL: Innowacyjna komunikacja naukowa w humanistyce. Rozwój, ewaluacja, kompetencje, finansowanego z ministerialnego programu „Nauka dla Społeczeństwa”.
Łącznie otworzyliśmy 80 monografii z czterech serii:
Nowa Humanistyka (40 monografii)
Od paru już dziesięcioleci w humanistyce dokonuje się zmiana. Na mapie naukowej pojawiła się sieć nowych praktyk badawczych. Sieć ta w wielu miejscach przecina dotychczasowe szlaki (strukturalizm, poststrukturalizm, hermeneutyka, psychoanaliza…). Dostrzec można stopniowe odchodzenie od uprawiania humanistyki klasycznie nowoczesnej i zainicjowanie czegoś, co proponujemy rozważyć pod nazwą Nowej Humanistyki. Za jej najwyrazistsze cechy wspólne można uznać: budowanie mostów współpracy z techniką (humanistyka cyfrowa), z nauką (humanistyka kognitywna), ze społeczeństwem (humanistyka zaangażowana). W sferze „samoorganizacji” zaś: powstawanie nurtów badawczych o wielorakiej przynależności dyscyplinowej (studia genderowe, studia o pamięci, studia postkolonialne, studia nad kulturą wizualną, performatyka, studia afektywne, posthumanistyka…); stosowanie niedomkniętych praktyk badawczych, skupionych wokół ważnych problemów społeczno-kulturowych o charakterze transdyscyplinarnym; wprowadzanie pojęć pryzmatycznych (płeć kulturowa, pamięć kulturowa, widzialność, afektywność…), które ustawiają widzenie; nowe umiejscowienie badacza, który sytuuje się w środku (problemu, zagadnienia); nacisk na kreatywność niż na „odnawianie znaczeń” kanonu.
Lupa Obscura (11 monografii)
„Lupa Obscura” jest serią wydawniczą zainicjowaną przez dr hab. Monikę Rudaś-Grodzką, kierowniczkę Archiwum Kobiet IBL PAN. Redaktorkami naczelnymi serii są dr hab. Monika Rudaś-Grodzka i dr Katarzyna Nadana-Sokołowska, a w skład zespołu redakcyjnego serii wchodzą: prof. dr hab. Anna Nasiłowska, dr Katarzyna Stańczak-Wiślicz, dr Iwona Misiak, dr Lucyna Marzec, prof. Danuta Zawadzka, dr Ewangelina Skalińska, dr Agnieszka Mrozik.
W serii ukazują się monografie literaturoznawcze, poświęcone literaturze polskiej i obcej. Metodologia czytania koncentruje uwagę na zagadnieniach nieznanych lub słabo rozpoznanych, w odniesieniu do tekstów literackich, niefikcjonalnych oraz zjawisk społecznych i praktyk osobistych. Badacze i badaczki dekonstruują kanoniczne interpretacje, charakteryzują kulturowe wyobrażenia związane z aspektami męskości i kobiecości, ich obecności i nieobecności w dyskursach publicznych i prywatnych, wykorzystując transdyscyplinarne instrumentarium badawcze.
Dla twórczyń serii punktem wyjścia jest pluralizm postaw badawczych. Książki z serii „Lupa Obscura” otwierają się na różne spojrzenia badawcze i interpretacyjne i prezentują prace z zakresu najnowszej humanistyki inspirujące się teorią gender, teorią postkolonialną, queer czy posthumanizmem.
Nowa Biblioteka Romantyczna (11 monografii)
„Nowa Biblioteka Romantyczna” pod redakcją Marty Zielińskiej jest serią nawiązującą do dawnej Biblioteki Romantycznej, której pomysłodawczynią i wieloletnią naukową redaktorką była Maria Janion, a realizatorami Pracownia Romantyczna IBL PAN oraz Wydawnictwo Literackie.
Zadaniem Nowej Biblioteki Romantycznej jest dostarczenie ciekawego materiału źródłowego, przybliżającego zarówno „egzotyzm”, jak i swojskość tamtej epoki, relikty przeszłości i nowoczesność – to także weryfikacja romantycznej kultury oglądanej tym razem od dołu, od podstaw, od strony zwyczajnych i niezwyczajnych szczegółów, z których wyrastała.
Współczesne badania nad polską literaturą i kulturą (18 monografii)
Seria książek „Współczesne badania nad polską literaturą i kulturą” (Contemporary Studies on Polish Literature and Culture) jest prezentacją nowych tendencji w polskim literaturoznawstwie, związanych z przeobrażeniami współczesnej kultury, zmianami wrażliwości estetycznej i nowymi sposobami uprawiania humanistyki. Literatura jest w tym modelu traktowana jako jedna z ważnych praktyk kulturotwórczych, jako forma artykulacji zbiorowego doświadczenia, decydującego o specyfice społecznych postaw, zachowań, wyobrażeń, a także jako główny obszar uobecniania się określonego uniwersum symbolicznego.
… a to nie wszystko!
Poza obecnością w OpenEdition Books, w zasobach OpenEdition Journals dostępne są również trzy czasopisma IBL PAN: „Pamiętnik Literacki”, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” oraz „Teksty Drugie”. Na platformie dla blogów badawczych Hypotheses znajduje się także blog projektu #OtwartaHumanistyka.
OpenEdition jest częścią Francuskiego Narodowego Planu dla Otwartej Nauki.
OpenEdition to infrastruktura cyfrowa służąca komunikacji akademickiej w dziedzinach humanistyki i nauk społecznych. Łączy ona cztery uzupełniające się platformy skupione odpowiednio na czasopismach (OpenEdition Journals), seriach książkowych (OpenEdition Books), blogach badawczych (Hypotheses) oraz wydarzeniach akademickich (Calenda). OE powstało w 1999 r. we Francji i jego głównym celem było umożliwienie naukowcom z dziedziny nauk humanistycznych i społecznych publikowanie swoich prac w internecie. W 2008 r. OpenEdition rozpoczęło współpracę z Hypotheses, platformą blogową dla naukowców. W 2010 r. uruchomiona została platforma OpenEdition Journals umożliwiająca wydawnictwom publikowanie swoich czasopism w internecie, a w 2013 r. OpenEdition Books, odpowiednik OpenEdition Journals dla książek.